Συχνές ερωτήσεις για τα ναρκωτικά

Όλα τα ναρκωτικά επιδρούν στον εγκέφαλο επηρεάζοντας έτσι την ψυχική μας ζωή, δηλαδή τα συναισθήματα, τις σκέψεις και την αντίληψή μας. Όταν ένα άτομο είναι υπό την επήρεια κάποιου ναρκωτικού, περνά σε μια διαφορετική και ασυνήθιστη συνειδησιακή κατάσταση, καθώς όσα βλέπει, σκέφτεται και αισθάνεται είναι νέα και άγνωστα. Τα πάντα μπορεί να μοιάζουν πρωτόγνωρα, με πιο χτυπητά χρώματα, πιο σκοτεινά, πιο χαρούμενα, πιο λυπημένα, πιο έντονα ή απλώς άγνωστα και τρομακτικά.

Όλα τα ναρκωτικά έχουν επιπτώσεις (διεγείρουν ή καταστέλλουν το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, τροποποιούν την αντίληψή μας κ.α.) Κατά συνέπεια, κάθε χρήση (ακόμη και για δοκιμή) μπορεί να είναι επικίνδυνη για την υγεία, ανάλογα με το πλαίσιο της χρήσης και το περιβάλλον της χρήσης. Για παράδειγμα, κάποιος που αισθανόταν δυστυχισμένος, είναι πιθανόν να αισθανθεί ακόμα χειρότερα με τη χρήση. Εάν οδηγήσει μετά ή αν λάβει ουσίες σε απομονωμένα μέρη αυξάνει τον κίνδυνο ατυχήματος ή μη έγκαιρης βοήθειας. Υπάρχουν μια σειρά από περιστάσεις και πράξεις που μπορεί να πολλαπλασιάσουν τους κινδύνους που ήδη ενέχει η χρήση ουσιών από μόνη της.

Για πολλούς λόγους. Ένας πιθανός λόγος είναι η περιέργεια, ένας άλλος η τάση να δοκιμάσουμε τα όριά μας και να «παίξουμε με τη φωτιά». Μπορεί να υπάρχουν και «βαθύτεροι» λόγοι, π.χ. να νομίζει κάποιος ότι με τα ναρκωτικά θα ξεχάσει τα προβλήματά του ή θα αποκτήσει περισσότερο θάρρος και αυτοπεποίθηση.

Όχι. Ο ριψοκίνδυνος άνθρωπος συχνά προκαλεί τον αρχικό θαυμασμό των άλλων και ίσως να κερδίσει και τη συμπάθειά τους για ένα διάστημα. Μακροπρόθεσμα, όμως, οι άνθρωποι που κερδίζουν την προτίμηση και την αγάπη των άλλων, είναι αυτοί που παίρνουν τη ζωή τους στα χέρια τους κι αυτό μάλλον δεν είναι χαρακτηριστικό των ανθρώπων που κάνουν χρήση ναρκωτικών.

Όχι. Για να γίνει κάποιος εξαρτημένος περνά κάποιο διάστημα εμπλοκής με ουσίες. Κανείς δε γίνεται χρήστης ξαφνικά. Υπάρχουν τα 4 στάδια της χρήσης: η πειραματική χρήση, η κοινωνική χρήση (μαζί με άλλους στην έξοδο), η λειτουργική χρήση (εισαγωγή στην κατάχρηση ουσιών. Ο εθισμός γίνεται πιο φανερός) και η εξαρτημένη χρήση (η εξάρτηση συντηρείται σταθερά στη ζωή του ατόμου, μέσω της ουσίας ρυθμίζονται οι επιρροές και οι συγκινήσεις, παγιώνεται η αίσθηση εαυτού, αποκτιέται ταυτότητα).

Όχι. Με τα ναρκωτικά μπορεί κάποιος να ξεχάσει για λίγο τις σκοτούρες του και τα προβλήματά του, αλλά η χρήση θα του δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα, επειδή τα ναρκωτικά έχουν και σοβαρές παρενέργειες και νομικές συνέπειες, ορισμένες φορές.

Το αν κάποιο ναρκωτικό θα συμπεριληφθεί στα «σκληρά» ή τα «μαλακά» καθορίζεται για την κοινή γνώμη από το βαθμό στον οποίο θεωρείται ότι προκαλεί εθισμό και από το πόσο αυστηρές είναι οι ποινές για τη χρήση του. Στην πραγματικότητα αυτή είναι μία απλούστευση που δεν ευσταθεί ούτε νομικά ούτε φαρμακολογικά. Η κάνναβη και το LSD που θεωρούνται μαλακά ναρκωτικά μπορεί να έχουν πολύ σοβαρές επιδράσεις στον εγκέφαλο ενός ατόμου ψυχικά ασταθούς και επιρρεπούς. Ακόμη το πλαίσιο χρήσης και οι συνθήκες χρήσης μπορεί να πολλαπλασιάσουν τους κινδύνους για το χρήστη ανεξάρτητα από την ουσία χρήσης. Και βέβαια τα μαλακά ναρκωτικά είναι στη συντριπτική πλειοψηφία η αρχική ουσία χρήσης, η οποία στην εξέλιξη οδηγεί σε συστηματική χρήση σκληρών ναρκωτικών.

Εξαρτάται από το τι εννοούμε με τον εθισμό. Μερικοί άνθρωποι θεωρούν τον εθισμό κάτι σαν ασθένεια, και πιστεύουν ότι από τη στιγμή που κάποιος υπήρξε εθισμένος θα είναι πάντα εθισμένος, ακόμα κι αν δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν κάτι τέτοιο.
Οι άνθρωποι μπορούν και αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Οποιοσδήποτε μπορεί να εξαρτηθεί ψυχολογικά από μια ουσία ή μια άλλη δραστηριότητα όπως το φαγητό, ο τζόγος, η δουλειά ή η γυμναστική. Το να εξαρτηθεί κάποιος ψυχολογικά από μια ουσία σημαίνει ότι δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα χωρίς την επήρειά της. Αυτού του είδους η εξάρτηση έχει περισσότερο να κάνει με το άτομο παρά με την ουσία καθαυτή.
Αντίθετα, μόνο συγκεκριμένα ναρκωτικά οδηγούν σε σωματική εξάρτηση., που προέρχεται από την επαναλαμβανόμενη και σε μεγάλες ποσότητες χρήση ουσιών όπως η ηρωίνη, τα ηρεμιστικά και το αλκοόλ. Άλλες ουσίες δεν καταλήγουν σε σωματική εξάρτηση ακόμη και αν οι άνθρωποι εξαρτηθούν ψυχολογικά, ενώ άλλες δεν προκαλούν έντονο στερητικό σύμπτωμα, όμως τα ψυχολογικά συμπτώματα μπορεί να είναι οξυμένα.

– Συχνές απουσίες από σχολείο ή δουλειά.
– Μεταπτώσεις στη διάθεση.
– Αλλαγές στην εμφάνιση.
– Υπερβολική κούραση.
– Έλλειψη όρεξης.
ΩΣΤΟΣΟ!
Πολλά από αυτά μπορούν να προκληθούν και από άλλους λόγους: προβλήματα υγείας (και ψυχικής) και είναι σχετικά φυσιολογικές συμπεριφορές στους εφήβους.

Ναι. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι η μεγαλύτερη δόση θα σε κάνει να αισθανθείς καλύτερα. Αν, π.χ., κάποιος έρχεται σε κατάσταση ευθυμίας με δύο ποτήρια μπύρα, αυτό δε σημαίνει πως αν πιει πέντε αντί για δύο θα νιώσει ακόμη μεγαλύτερη ευθυμία. Το πιθανότερο είναι να νιώσει τάση για εμετό. Το ίδιο ισχύει και για τις άλλες ουσίες.

Όχι. Υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές στον τρόπο που επιδρούν τα ναρκωτικά. Το κατά πόσο θα σε κάνουν να αισθανθείς ευφορία ή όχι εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, π.χ. από τον τρόπο χρήσης, από τη διάθεσή σου, από τους γύρω σου, από τη φυσική σου κατάσταση και από το πώς αισθανόσουν πριν τη χρήση.
Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες είναι οι προσδοκίες που έχεις. Παράδειγμα: αν κάποιος ρίξει ένα ναρκωτικό στο ποτό σου χωρίς να το ξέρεις, τότε το πιθανότερο είναι να αισθανθείς μόνο αδιαθεσία. Αν, όμως, περιμένεις ότι το ναρκωτικό θα σε κάνει να αισθανθείς θαυμάσια και θα αυξήσει τις ικανότητές σου, τότε προφανώς θα επικεντρωθείς μόνο σε αυτά που περιμένεις και θα αγνοήσεις την αδιαθεσία ή τα άσχημα συναισθήματα.

Ουσιαστικά η απάντηση είναι ναι, αν και πολλά εξαρτώνται από το πώς καθορίζουμε τον όρο αποτελεσματική. Τα άτομα που κάνουν κατάχρηση ουσιών, ανάλογα με το στάδιο που βρίσκονται, χρειάζονται διαφορετικό είδος θεραπείας. Για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος χρειάζονται διαφορετικού τύπου υπηρεσίες που στοχεύουν στην πλήρη ένταξη του ατόμου στην κοινωνία.
Το ζήτημα της υποτροπής είναι πάντοτε μία πιθανή διαδικασία και το άτομο μπορεί να κάνει τη διαδρομή της θεραπείας πάνω από μία φορά. Η σωματική αποτοξίνωση μπορεί να επιτευχθεί σε μερικές μέρες. Η ψυχική απεξάρτηση και αλλαγή είναι μια πιο μακρόχρονη διαδικασία. Χρειάζεται το άτομο να αποκοπεί οριστικά από τις παλιές του παρέες και συνήθειες και να χτίσει συστηματικά τις σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής του.